ՈՒՍՄԱՆ ՎԱՅՐԸ` ԱՔՍՈՐԱՎԱՅՐ

-Free-dom, li-ber-ty,- կրկնում էր գրադարանում նստած կալանավորը և շուրջը նայում` անգլերենի մասնագետ փնտրելու հույսով: Շուրջն իհարկե ոչ ոք չկար, բայց դա չէր խանգարում նրան բնազդաբար անգլերեն իմացողի որոնել, որը կօգներ գոնե բառերը ճիշտ շեշտադրությամբ արտասանել: Սլավոնական լեզուներից նա վաղուց յուրացրել էր  լեհերենը, չեխերենը, բուլղարերենը, որոնք շատ էին նման ռուսերենին, ու հիմա համարձակ սկսել էր սովորել եվրոպական այլ լեզուներ:

-Կալանավոր քսաներկու հիսունութ յոթանասունհինգ,-գրադարանի դուռը բացելով բարձրաձայն ասաց ժամապահը,- դուրս եկեք գրադարանից: Օտբոյ:

-Խնդրում եմ, թույլ տվեք մի քիչ էլ մնալ,- ասաց կալանավորը:

-Չի կարելի:

-Թույլ տվեք գոնե բառարանը հետս վերցնեմ, գիշերը որոշ բառեր կսովորեմ,- նորից խնդրեց կալանավորը:

-Չի կարելի: – Ժամապահն անդրդվելի էր:

Կալանավորը գիրքը թողեց սեղանին ու մռայլ դուրս եկավ գրադարանից: Այդ պահին նա այնքան նման էր նեղացած երեխայի, որի ձեռքից խլել էին սիրելի խաղալիքը:

Բայց բարաքում էլ չէր կարողանում հանգստանալ: Մթության մեջ պառկած նա մտքում անընդհատ կրկնում էր այդ օրը սովորած բոլոր բառերը: Ամենաշատը կրկնում էր freedom և liberty բառերը` ազատություն, ու հանկարծ իրեն բռնեց այն մտքին, որ այդ բառն իր համար այլևս այն մոգական ազդեցությունը չունի, ինչպես նախկինում: Այո, նա այլևս չի ուզում ազատության մեջ հայտնվել: Նա ներքին, հոգեկան ազատություն էր ձեռք բերել, ու դա ավելի կարևոր էր իր համար:

ուսում` աքսորավայրում

ՙԻ՞նչ պիտի անեմ ազատության մեջ,- մտորում էր նա:- Ոչ տունուտեղ, ոչ ընտանիք, ոչ նորմալ աշխատանքի հույս: Էլ չեմ ասում, որ շուտով նորից անպայման կհայտնվեմ այստեղ:

-Ես շատ երկար եմ ապրել աքսորում,- աշխույժ հումորով պատմում է պատկառելի տեսքով սպիտակահեր մարդը,-այնքան երկար, որ երբեմն ինձ թվում է, թե անցած կյանքում Կոլիմայի բնակիչ եմ եղել: Շատ ճիշտ ընտրված վայր էր աքսորյալների համար: Անծայրածիր, սառցապատ տարածություններ` առանց շինությունների, առանց անտառների, առանց լեռների: Հիշում եմ, մի անգամ ամռանը ընկերոջս հետ հանկարծ մի ծառ տեսանք: Մենք քարացանք ու նայեցինք իրար: Երկուսիս էլ նույն զգացումներն էին համակել: Երկուսիս աչքերն էլ արցունքով էին լցվել: Մենք այնքան վաղուց ծառ չէինք տեսել…

Փախուստի հնարավորություն` որքան ուզես, բայց ինչ իմաստ ուներ փախչելը, երբ վայրի գազանների կեր պիտի դառնայիր: Ես երկար մտորեցի ու գտա ժամանակս ճիշտ օգտագործելու եղանակը: Գրադարանը: Սկզբում շատ հեշտ յուրացրեցի սլավոնական լեզուները, հետո` անգլերենը, ֆրանսերենը, իտալերենը, իսպաներենը: Երբ ազատ կարդում ու հասկանում էի այդ լեզուներով գրականությունը, անցա փիլիսոփաների ստեղծագործություններին: Ասեմ, որ փիլիսոփայական տրակտատներ գրադարանում շատ կային: Խորհրդային Միությունում հարգի չէր փիլիսոփայությունը, ուստի գրեթե ողջ գրականությունն ուղարկում էին աքսորավայրեր:

Ինչու ինձ հատկապես ձգեց փիլիսոփայությունը: Փակ ռեժիմի հիմնարկներում մարդը մի ակնթարթում կամ հավատացյալ է դառնում, կամ` փիլիսոփա: Ու փոխանակ նվնվայի, թե` ՙԱստված, ինչի համար՚, մանավանդ, որ այս հազարամյակների ընթացքում նրա գոյությունն ապացուցող որևէ տեղեկություն չկա, սկսեցի փիլիսոփայական տեսանկյունից խորհել իմ վիճակի շուրջ: Երբեմն նաև արդարացումներ էի գտնում Խորհրդային ռեժիմի համար:

Ես մի քանի անգամ եմ դատապարտվել: Առաջին անգամ պատերազմից հետո` երիտասարդ հասակում, Ավիացիոն ինստիտուտի ինժեներա-կոնստրուկտորական ֆակուլտետում սովորելիս: Փոքր քույրս երազում էր սավառնակ ունենալ, բաց թողնել երկնքում ու տեսնել, թե դա ինչպես է ծիտիկի պես թռչում: Ես նրա համար հատուկ մեխանիզմով խաղալիք սավառնակ սարքեցի, որն իրոք թռչում էր: Թաղի բոլոր երեխաների ուրախությունն էր այդ սավառնակը: Բայց… Երեխաներից մեկը ծնողներին պատմել էր սավառնակի մասին ու նաև ասել, որ դա շատ նման է գերմանական օդանավերին: (Տեսնո՞ւմ եք, թե այդ հասակում նրա մոտ ինչ զարգացած է եղել ՙստուկաչի՚ բնազդը): Ծնողներն էլ պատմել էին` ուր հարկն է: Ինձ ձերբակալեցին` թշնամու օդանավերի մեխանիզմներին ծանոթ լինելու և դրանք փորձարկելու մեղադրանքով: Տան խուզարկության ժամանակ գտան նաև քրոջս համար սարքած մատրյոշկաները: Թվում էր, թե դա ինչ կապ կարող է ունենալ սավառնակի հետ: Բայց այ քեզ անհավատալի բան: Նրանցից մեկը կարդացած մարդ էր ու գիտեր, որ մատրյոշկաների հայրենիքը Ճապոնիան է, ոչ թե Ռուսաստանը: Նույնիսկ վելիկոռուսական շովինիզմն էր անհետացել… Մի քանի հարմար հոդված ՙբարձեցին՚ վրաս ու քշեցին Կոլիմա…

Երկրորդ անգամ ինձ ձերբակալեցին Չեխոսլովակիայի դեպքերի կապակցությամբ: Բայց այդ ժամանակ ես այլևս այն միամիտ երիտասարդը չէի ու ինձ միանգամայն հաշիվ էի տալիս, թե ինչի համար եմ փողոց դուրս եկել: Այս անգամ դատապարտեցին որպես կրկնահանցագործի: Ու նորից Սիբիրի անծայրածիր, սառցապատ տարածությունները…

Երրորդ անգամ դատապարտեցին Սոլժենիցինի ՙԳՈՒԼԱԳԸ՚ տարածելու համար: Ողջ կոմիզմը նրանում է, որ ամեն անգամ ես անցնում էի ոչ միայն հարցաքննությունների միջով, այլև Բուտիրկայի, Լեֆորտովոյի, Լյուբլյանկայի և աքսորավայրերի գրադարաններով: Ամենաաղքատը Բուտիրկայի գրադարանն էր: Դե, հասկանում եք, ոստիկանություն է: Այ Լեֆորտովոյի գրադարանն ամենահարուստն էր: Իսկ աքսորավայրերի գրականությունը` տանելի: Ու երբ ութսունականներին վերջնականապես վերադարձա աքսորավայրից, ես կայացած մասնագետ էի: Կարող էի մի քանի լեզուներով թարգմանիչ աշխատել: Բայց ես ընտրեցի ազատ գրաֆիկով աշխատանքը: Հասկանում եք` գրողի աշխատանքը: Իմ փիլիսոփայական ու գեղարվեստական գրքերը լույս են տեսել աշխարհի շատ երկրներում: Բայց դա չէ կարևորը: Ինձ համար կարևորն այն է, որ ես կարողացա օգուտ քաղել աքսորավայրից: Ու հիմա` հանդես գալով  ՙՉանիծենք աքսորը՚ հաղորդաշարում, զգում եմ, որ ես իրոք բոլորին ներել եմ ինձ դատապարտելու համար, ես իրոք չեմ անիծում աքսորը: Ազատության մեջ ես այսպիսին չէի դառնայի:

Հիմա ես իմ կարոտն եմ առնում բուսականությունից: Աշխարհի շատ երկրների լանդշաֆտային այգիների դիզայններն եմ ուսումնասիրել: Դրանցում օգտագործվող բույսերն ու ծաղիկները փորձում եմ Ռուսաստանի պայմաններում: Այն բույսերը, որոնք բնական պայմաններում կսառչեն, փակ այգիներում եմ տնկում: Շատ պատվերներ ունեմ:

Մի հուզիչ աշխատանք էլ ունեմ: Փոքր քրոջս բռնի ընդհատված երազանքն եմ իրագործում: Խաղալիքներ եմ սարքում, հատկապես` թռչող մեխանիզմներով այն հաստատ համոզմամբ, որ ոչ մի երեխայի ձեռքից այն չեն խլի ու եղբորը չեն դատապարտի…

ОЛЕНЬ

Главное – это конец истории…

НЕ СТРЕЛЯЙТЕ В ДИКИХ ЖИВОТНЫХ

Я вскочил со сна от холодного прикосновения какого-то предмета на лице и увидел мутный взгляд наклонившегося надо мной моего толстогубого и толстошейного командира. “Наверное опять всю ночь лакал,”- подумал я. Отодвинул ствол автомата и сказал: “Слушаюсь, товарищ командир!”. “Испугался, козёл?- захихикал он.- Иди, заводи стрекозу! Надо ехать”.

Спустя несколько минут я сидел в вертолёте полностью готовым. Я военный лётчик и тогда работал в одной из частей Сибири. Было уже светло, когда мой командир приехал со своими двумя пьяными собутыльниками. Они тоже были высокопоставленными офицерами. У всех в руках были автоматы и бутылки пива. Время от времени они вставляли бутылки в рот и чмокали от удовольствия. “Куда курс держим?”- спросил я. “А никуда. Просто крутись над тайгой. Птичку хочу поймать. Хочу, чтоб она меня полюбила”- снова захихикал он.

Честно говоря, от его плоских шуток меня тошнило больше, чем от алкогольного запаха, исходящего от него. Мы взлетели, и расстелившаяся внизу тайга в этот день мне показалась более великолепной и таинственной, какой-то благородной, особенно на фоне этих троих. Вдруг они открыли дверь, спустили  ноги и расположились поудобнее для выстрела… Оленя увидели. Они открыли хаотичный огонь и давали друг-другу указания, как можно побыстрее справиться с “этим”.

Невозможно описать что творилось со мной. Много чего случалось в моей жизни, но такого… Я хотел сбросить вертолёт, вырвать автоматы и застрелить их всех как собак, хотел крикнуть оленю, чтоб он спрятался. Но бедняга испуганно и смущённо бегал туда-сюда по поляне, как назло на самом видном месте. Спустя несколько минут он упал, и эти уроды приказали мне приземлиться.

Они выскочили и побежали в сторону оленя, а я, шатаясь, еле-еле спустился с вертолёта. Пытался собраться с мыслями, держать себя в руках. Прошло довольно много времени, но эти трое не появлялись. Я пошёл в их сторону и меня охватил ужас от открывшейся передо мной картины… Эти глаза, глаза умирающего оленя. Никогда не забуду… Эти уроды дрыхали в тени деревьев, а какая-то овчарка охраняла их. Лесничий услышал выстрелы и вместе с собакой побежал в эту сторону. Он уже забинтовал оленя и вколол ему болеутоляющего. Мы взяли оленя и положили в вертолет. Лесничий приказал собаке охранять этих троих, взял автоматы, чтобы они не навредили ей, а мне сообщил координаты ветеринарной санчасти. Скоро мы приземлились около санчасти. Ветеринары быстро отнесли оленя в операционную, а мы вернулись на поляну. Каким-то образом положили этих троих в вертолёт и попрощались. Я привёз их в нашу воинскую часть, а спустя некоторое время началась самая гнусная часть этой истории.

Поднялась большая шумиха. Охранники дикой природы опубликовали статью, дали под суд этих троих, но не смогли доказать их вину. Кроме меня никто не видел стреляющих. И эти трое всю вину свалили на меня; будто я, находясь в душевно неуравновешенном состоянии, под угрозой автомата заставил их подняться в вертолёт, чтоб показать как мастерски могу одновременно вести вертолёт и охотиться. Но мне было всё равно, будут меня судить или нет. Статья экологов в газете ещё больше усугубила моё душевное состояние. Оказалось, что застреленный олень больше двадцати лет был занесён в “Черную книгу” России, и их удивлению и гневу не было предела. Подрод этого оленя, которого считали вымершим, продолжал популяцию.

Эти уроды, увидев что я не оказываю никакого сопротивления и признаю свою “вину”, успокоились и устроили суд так, что в конце концов по его решению я должен был пройти курс лечения в психиатрической больнице. Зря лесничий старался доказать мою невиновность. У меня действительно не было никакого желания жить среди людей, считающих себя добропорядочными. Лучше жить с преступниками и сумасшедшими. Они хоть не притворяются…

Здесь, в психиатрической больнице, главный врач, обследовав меня, увидел, что я не душевнобольной, а лишь человек перенёсший глубокий шок. С помощью некоторых лекарств и особенно с помощью бесед он вытащил меня из этого состояния. Я живу в отдельной палате. Он принёс мне много специальных книг и учебников, поставил компьютер. А в интернете я увидел оставшегося в живых бегущего оленя. Это тоже мне очень помогло. Его статус изменился; он теперь занесён в “Красную книгу”. Я сейчас много занимаюсь, чтобы после выхода отсюда поступить в институт, а после окончания стать охранником дикой природы.

В конце хочу обратиться ко всем тем, кто собирается застрелить оленя. Не стреляйте в оленя. Возможно вы убиваете вовсе не одного оленя, а уничтожаете целый подвид…”

Он закончил свою историю и в сопровождении работника больницы вышел из комнаты. Я выключил телекамеру, и мы с моим другом психиатром посидели, чтоб… помолчать. Все слова застряли у меня в горле. Это был не тот случай, когда после долгого расставания близкие друзья садяться за стол и беседуют за куском хлеба.

Действительно, мой друг психиатр исключительно чуткий и высококлассный специалист. Узнав, что я готовлю основанный на реальних событиях большой телерепортаж об охране дикой природы, он пригласил меня провести один день с ним в психиатрической больнице и заснять этого лётчика. Сказать, что этот день был очень полезным, значит ничего не сказать. Иногда в один день становишься настолько мудр, как будто прожил целую жизнь.

Уже стемнело, когда я вернулся домой и сел за компьютер. Я публицист. Это и есть моя работа. И через несколько дней  многие с телеэкранов, а потом уже из интернета узнают о моем прекрасном друге – главном враче психиатрической больницы, который, рискуя своей карьерой, нарушал законы, чтоб спасти этого лётчика, узнают об этой страшной истории, случившейся год назад в этой воинской части. Написав о том дне, который я провёл с моим другом, я вдруг заметил одну очень удивительную параллель: с одной стороны – один прожитый день моего друга, того молодого лётчика, ветеринаров, лесничего и его собаки, а с другой стороны – один прожитый день тех высокопоставленных офицеров. В этой истории все были классные специалисты, но одни разрушали, а другие созидали…

И если хоть один “человек” перестанет стрелять в диких животных, значит все мы трудились не зря. Да, человечность – это не профессия, но иногда ее так не хватает профессионалам. Быть человечным совсем нетрудно. Просто надо НЕ СТРЕЛЯТЬ В ДИКИХ ЖИВОТНЫХ.

1 ՕՐ ՄԱՍՆԱԳԵՏԻ ԿՅԱՆՔԻՑ

“Ես քնից վեր թռա դեմքիս վրա ինչ¬որ առարկայի սառը հպումից ու տեսա ինձ վրա խոնարհված հաստաշուրթ ու հաստավիզ հրամանատարիս պղտոր հայացքը:  ՙԵրևի էլի ողջ գիշերը լակել է՚,¬ անցավ իմ մտքով: Հեռացրեցի ավտոմատի փողն ու ասացի. ՙԼսում եմ, ընկեր հրամանատար՚:  ՙՎախեցար, այծ,¬ հռհռաց նա:¬ Գնա ճպուռիկը գործի գցիր: Տեղ ենք գնալու՚:

մի սպանեք եղնիկներին

Քիչ հետո կազմ ու պատրաստ նստած էի ուղղաթիռում: Ես զինվորական օդաչու եմ, ու այդ ժամանակ աշխատում էի Սիբիրի տեղամասերից մեկում: Լույսն արդեն բացվել էր, երբ հրամանատարս եկավ իր երկու հարբած բաժակակիցների հետ: Դրանք էլ էին բարձրաստիճան սպաներ: Բոլորի ձեռքներին ավտոմատ կար ու գարեջրի շիշ: Ժամանակ առ ժամանակ շշերը դնում էին բերանները և գոհունակությունից չփփացնում: ՙՈւր ենք գնալու՚,¬ հարցրեցի ես: ՙՈչ մի տեղ: Պտտվիր տայգայի վրայով: Մի թռչնակ եմ ուզում բռնել… Ուզում եմ, որ ինձ սիրի՚,¬ նորից հռհռաց  հրամանատարս:

Ճիշտն ասած նրա տափակ կատակներից սիրտս ավելի էր խառնում, քան վրայից փչող ալկոհոլի հոտից: Մենք վեր բարձրացանք, ու ներքևում փռված տայգան այդ օրը ինձ ավելի վեհաշուք ու խորհրդավոր թվաց: Մի տեսակª ազնվական, մանավանդ` այդ երեքի ֆոնի վրա:

Հանկարծ նրանք բացեցին դուռը, ոտքերը կախ գցեցին ու հարմար դիրք ընդունեցին լավ կրակելու համար… Եղնիկ էին տեսել: Նրանք անկանոն կրակահերթ էին արձակում ու իրար ցուցումներ տալիս, թե ինչպես կարելի է ՙդրա՚ հարցերը շուտափույթ լուծել:

Թե ինչ էր կատարվում ինձ հետ` անհնար է նկարագրել: Կյանքում շատ բան է իմ գլխով անցել, բայց այսպիսին… Ուզում էի ուղղաթիռը ցած գցել, ուզում էի խլել ավտոմատները ու դրանց շանսատակ անել, ուզում էի գոռալ, որ եղնիկը թաքնվի: Բայց խեղճը վախեցած ու շվարած դեսուդեն էր վազում բացատումª հակառակի պես ամենատեսանելի տեղում: Քիչ հետո նա ընկավ, ու այդ հրեշներն էլ ինձ հրամայեցին վայրէջք կատարել:

Նրանք դուրս թռան ու վազեցին եղնիկի կողմը, ես էլ ճոճվելով մի կերպ իջա ուղղաթիռից: Փորձում էի ինքս ինձ հավաքել: Բավական ժամանակ անցավ, բայց դրանք չէին երևում: Գնացի նրանց կողմը, ու սարսափեցի իմ առջև բացված տեսարանից… Այդ աչքերը, մեռնող եղնիկի աչքերը: Երբեք չեմ մոռանա… Այդ հրեշները շնթռկած էին ծառի հովին, մի հովվաշուն էլ հսկում էր նրանց: Անտառապահը լսել էր կրակոցների ձայնը ու շան հետ վազել այդ ուղղությամբ: Նա արդեն վիրակապել էր եղնիկին ու ցավազրկող դեղ ներարկել: Մենք գրկեցինք եղնիկին ու դրեցինք ուղղաթիռի մեջ: Անտառապահը շանը հրամայեց հսկել դրանց, վերցրեց ավտոմատները, որ նրան չվնասեն, ինձ էլ հայտնեց անասնաբուժական սանտեղամասի կոորդինատները: Շուտով վայրէջք կատարեցինք սանտեղամասի մոտ: Անասնաբույժները շտապ տարան եղնիկին վիրահատելու, իսկ մենք վերադարձանք բացատ: Այդ երեքին մի կերպ դրեցինք ուղղաթիռի մեջ ու հրաժեշտ տվեցինք իրար: Ես դրանց բերեցի մեր զինվորական տեղամասը, իսկ որոշ ժամանակ անց սկսվեց այս պատմության ամենաքստմնելի մասը:

Մեծ աղմուկ բարձրացավ: Վայրի բնության պահապանները թերթում հոդված հրապարակեցին, դատի տվեցին այդ երեքին, բայց չկարողացան նրանց մեղքն ապացուցել: Բացի ինձանից ոչ ոք չէր տեսել կրակողներին: Այդ երեքն էլ ողջ մեղքը բարդեցին ինձ վրա. իբր ես հոգեկան անհավասարակշիռ վիճակում ավտոմատի սպառնալիքով նրանց ստիպել եմ նստել ուղղաթիռ, որպեսզի ցույց տամ, թե ինչ հմտությամբ եմ միաժամանակ վարում ուղղաթիռն ու որս անում: Բայց ինձ համար միևնույն էր, կդատեն ինձ, թե` ոչ: Բնապահպանների հոդվածը էլ ավելի էր խորացրել իմ հոգեկան ցնցումը: Պարզվում է, որ խփված եղնիկը քսան տարուց ավելի գրանցված էր ՙՌուսաստանի սև գրքում՚, և նրանց զարմանքին ու զայրույթին չափ ու սահման չկար: Եղնիկի այդ ենթատեսակը, որին անհետացած էին համարում, շարունակել էր բազմանալ:

Այդ հրեշները, տեսնելով որ ես որևէ դիմադրություն ցույց չեմ տալիս ու հանգիստ ընդունում եմ իմ ՙմեղքը՚, փափկեցին ու այնպես սարքեցին դատը, որ ի վերջո դատարանի վճռով ես պետք է հոգեբուժարանում բուժվեի: Իզուր էր անտառապահը ջանում ապացուցել իմ անմեղությունը: Ես իրոք ոչ մի ցանկություն չունեի ապրել իրենց օրինավոր համարող մարդկանց մեջ: Ավելի լավ էր հանցագործների կամ խելագարների հետ ապրել: Նրանք գոնե չեն կեղծում…

Այստեղ հոգեբուժարանի գլխավոր բժիշկը ինձ զննեց, տեսավ, որ հոգեկան հիվանդ չեմ, այլ ընդամենը խորը ցնցում եմ ապրել, որոշ դեղերի ու հատկապես զրույցների միջոցով ինձ հանեց այդ վիճակից: Ես առանձին հիվանդասենյակում եմ ապրում: Նա ինձ համար մասնագիտական շատ գրքեր ու դասագրքեր է բերել, համակարգիչ է տեղադրել: Ինտերնետում էլ տեսա ողջ մնացած եղնիկին վազվզելիս: Դա էլ ինձ շատ օգնեց: Նրա կարգավիճակը հիմա փոխվել է. գրանցվել է ՙԿարմիր գրքում՚: Ես հիմա պարապում եմ, որ այստեղից դուրս գալուց հետո ընդունվեմ ինստիտուտ ու ավարտելուց հետո դառնամ վայրի բնության պահապան:

Վերջում ուզում եմ դիմել բոլոր նրանց, ովքեր պատրաստվում են եղնիկ խփել: Մի կրակեք եղնիկների վրա: Գուցե դուք ընդամենը մի եղնիկ չեք սպանում, այլ մի ամբողջ տեսակ եք ոչնչացնում…՚

Երիտասարդը ավարտեց պատմությունը և հոգեբուժարանի աշխատողի ուղեկցությամբ դուրս եկավ սենյակից: Ես անջատեցի հեռուստախցիկը, ու իմ հոգեբույժ ընկերոջ հետ նստեցինք… լռելու: Բառերը խրվել էին իմ կոկորդում: Սա այն դեպքը չէր, երբ երկար ընդմիջումից հետո երկու մտերիմ ընկեր հանդիպում են, մի կտոր հաց ուտում ու զրուցում:

Իրոք բացառիկ զգայուն ու բարձրակարգ մասնագետ է իմ հոգեբույժ ընկերը: Իմանալով, որ ես իրական պատմությունների վրա հիմնված մեծ հեռուստահաղորդում եմ պատրաստում վայրի բնության պահպանության մասին, հրավիրեց ինձ մի օր իր հետ անցկացնել հոգեբուժարանում ու նկարահանել այդ օդաչուին: Ասել` թե այդ օրը շատ արդյունավետ անցավ ¬ նշանակում է ոչինչ չասել: Երբեմն ապրածդ մի օրը քեզ այնքան իմաստուն է դարձնում, ասես մի ողջ կյանք ես ապրել:

Մութն արդեն ընկել էր, երբ վերադարձա տուն ու նստեցի համակարգչի առջև: Ես հրապարակախոս եմ: Դա է իմ աշխատանքը: Եվ շուտով  շատ¬շատերը հեռուստաէկրաններից, հետո նաև ինտերնետից, կիմանան այն հրաշալի բժշկի մասին, որն իր կարիերան վտանգելով խախտել է օրենքները, որպեսզի փրկի այն երիտասարդ օդաչուին, կիմանան այն ահավոր պատմության մասին, որ մեկ տարի առաջ տեղի է ունեցել այդ զինվորական տեղամասում:

Իմ հոգեբույժ ընկերոջ հետո անկացրած այդ մեկ օրվա մասին գրելիս ես հանկարծ մի հետաքրքիր զուգահեռ նկատեցի. մի կողմից` իմ ընկերոջ, այն երիտասարդ օդաչուի, անասնաբույժների, անտառապահի ու նրա շան անցկացրած մեկ օրը, մյուս կողմից` այն երեք բարձրաստիճան սպաների անցկացրած մեկ օրը: Բոլորն էլ բարձրակարգ մասնագետներ են, պարզապես ոմանք ավերում են, ոմանք` արարում:

Ու եթե թեկուզ մի ՙմարդ՚ այլևս վայրի կենդանի չսպանի, ուրեմն մեր բոլորի աշխատանքն իզուր չի անցել… Այո, մարդկայնությունը մասնագիտություն չէ, բայց երբեմն դա այնպես պետք է մասնագետներին: Մարդկային լինելը բոլորովին դժվար չէ: Ուղղակի պետք է վայրի կենդանիներին չսպանել:

Հ.Գ. օրերս կներկայացնեմ այս ակնարկի ռուսերեն տարբերակը` ավելի ամբողջական ավարտով…